هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل سناریوهای محتمل برای آینده دانشگاه فرهنگیان در پرتو تحولات آموزش عالی جامعه‌محور انجام شد. تمرکز اصلی بر تبیین پیشران‌ها، عدم قطعیت‌های کلیدی و پیامدهای راهبردی این سناریوها در سه حوزه ساختار، مأموریت و نقش اجتماعی دانشگاه است.
روش: این پژوهش از نوع کاربردی و با رویکرد کیفی و آینده‌پژوهانه انجام شد. از الگوی سناریونویسی GBN (شبکه جهانی کسب‌وکار) برای طراحی آینده‌های ممکن بهره گرفته شد. ابزار گردآوری داده‌ها، مصاحبه نیمه ساختاریافته با ۱۵ نفر از خبرگان آموزش عالی و دانشگاه فرهنگیان بود که به‌صورت هدفمند انتخاب شدند. داده‌ها با روش تحلیل مضمون و با کمک نرم‌افزار MAXQDA تحلیل و مضامین کلیدی استخراج شد. سپس از طریق ماتریس اثرگذاری/اثرپذیری و نرم‌افزار MicMac، عوامل کلیدی مؤثر بر آینده دانشگاه تحلیل شد.
یافته‌ها: تحلیل داده‌ها منجر به شناسایی ۹ پیشران اصلی در دو دسته کلان (برون دانشگاهی) و سازمانی (درون دانشگاهی) شد. دو عدم قطعیت بحرانی- «سطح حمایت و اولویت‌دهی دولت» و «رویکرد تربیت‌معلم»- مبنای ترسیم چهار سناریوی بدیل قرار گرفت: ۱) تحول و تعالی، ۲) توسعۀ کمّی بدون بهبود کیفی، ۳) حمایت حداقلی و تلاش مستقل برای نوآوری و ۴) رکود و کناره‌گیری. پیامدهای هر سناریو در سه بعد ساختار، مأموریت و نقش اجتماعی دانشگاه تحلیل شد.
نتیجه­گیری: نتایج نشان داد که تداوم وضعیت فعلی بدون افزایش تاب‌آوری نهادی و تقویت ظرفیت آینده‌نگری، دانشگاه فرهنگیان را در معرض عقب‌ماندگی راهبردی قرار می‌دهد. برای تحقق سناریوی مطلوب، راهبردهایی نظیر نهادینه‌سازی آینده‌نگری، انعطاف‌پذیری ساختاری، به‌روزرسانی برنامه‌های تربیت‌معلم، توانمندسازی هیئت‌علمی و سیاست‌گذاری مبتنی بر سناریو پیشنهاد می‌شود.