دوره 16، شماره 4 - ( 1403 )
جلد 16 شماره 4 صفحات 67-43 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Salehi M J, Einkhah F, Abdi N. The Livelihood of Faculty Members in Iranian Universities and the Seventh Development Plan. ihej 2025; 16 (4) :43-67
URL: http://ihej.ir/article-1-2087-fa.html
URL: http://ihej.ir/article-1-2087-fa.html
صالحی محمدجواد، عین خواه فرناز، عبدی نادر. معیشت اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌های ایران و برنامه هفتم توسعه. آموزش عالی ایران. 1403; 16 (4) :43-67
1- استادیار گروه اقتصاد آموزش عالی و بررسی‌های نیروی انسانی، موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، تهران، ایران
2- پژوهشگر پسادکتری آموزش عالی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی بابلسر، مازندران، ایران ،F.eynkhah@umz.ac.ir
3- کارشناسی ارشد توسعه افتصادی و برنامه ریزی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.
2- پژوهشگر پسادکتری آموزش عالی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی بابلسر، مازندران، ایران ،
3- کارشناسی ارشد توسعه افتصادی و برنامه ریزی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.
چکیده: (16 مشاهده)
هدف: تحقق مأموریت‌ها و استراتژیها در هر سازمانی مستلزم وجود زمینهها و بستر مناسب آن ازجمله وجود نیروی انسانی متخصص است. ازاین‌رو توسعه منابع انسانی مراکز آموزش عالی کشور از اولویت‌های مهم در راستای تحقق اهداف برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه کشور است. هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سؤال است حقوق (دستمزد) واقعی و وضعیت معیشت اعضای هیئت‌علمی در طی سال‌های اخیر چقدر بوده است؟ و آیا وضعیت معیشت اعضای هیئت‌علمی پاسخگوی اهداف تعیین‌شده در برنامه هفتم توسعه هست یا خیر؟
روش: پژوهش از نوع کاربردی و ازنظر هدف، توسعه‌ای و از نظر روش پژوهش آمیخته است که به روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای انجام‌شده است. در بخش اول پژوهش جهت تعیین حقوق (دستمزد) واقعی اعضای هیئت‌علمی، از روش پژوهش کمی ثانویه و با استفاده از داده‌های موجود در وب‌سایت‌های رسمی کشور انجام شد. داده‌های استخراج‌شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS تجزیه‌وتحلیل آماری توصیفی شد. درآمد اعضای هیئت‌علمی با استفاده از سه فاکتور شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی، قیمت ارز و همچنین قیمت طلا به قیمت آزاد نرماله شد و حقوق (دستمزد) واقعی اعضای هیئت‌علمی برآورد گردید. در بخش دوم پژوهش، برنامه هفتم توسعه با توجه به تأثیر مستقیم اعضای هیئت‌علمی بر اساس نتایج بخش اول پژوهش به روش تحلیل محتوای کیفی تحلیل گردید.
یافته‌ها و نتایج: حقوق (دستمزد) واقعی اعضای هیئت‌علمی در 12 سال گذشته روندی تناوبی داشته که در چهار مقطع سال‌های 1383، 1398، 1400 و 1401 قدرت خرید افزایش یافته ولی هرچه به سال‌های اخیر رسیدهایم مرتباً قدرت خرید اعضای هیئت‌علمی کاهش یافته است. بررسی روند حقوق (دستمزد) واقعی و همچنین حقوق (دستمزد) به دلار و طلای اعضای هیئت‌علمی نشان از کاهش قدرت خرید اعضای هیئت‌علمی در طول زمان داشته به‌طوری‌که در سال‌های اخیر (1399 تا 1402) قدرت خرید آنان حتی از سال‌های اولیه مطالعه (1380 تا 1382) نیز کمتر شده است. با توجه به تأثیر وضعیت درآمد و انگیزه اساتید بر شاخص‌های کمیت تولید علم به استناد پایگاه‌های معتبر بین‌المللی، تعداد اختراعات ثبت‌شده خارجی، سهم محصولات با فناوری متوسط به بالا (های.تِک) از تولید ناخالص داخلی، شاخص نوآوری می‌توان اذعان داشت دستیابی به این شاخص‌ها در صورت عدم‌اصلاح قدرت خرید اعضای هیئت‌علمی در طول برنامه هفتم با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد. مقایسه درآمد سالانه اعضای هیئت‌علمی ایران با اعضای هیئت‌علمی بین‌المللی مؤید آن است که درآمد اعضای هیئت‌علمی ایران از بسیاری از کشورها بسیار کمتر بوده که می‌تواند یکی از عوامل اصلی در کاهش انگیزه جذب و بازگشت نخبگان و متخصصان و نقش‌آفرینی آنان در چرخه خدمت به کشور و دستیابی به اهداف تعریف‌شده در برنامه هفتم توسعه باشد.
روش: پژوهش از نوع کاربردی و ازنظر هدف، توسعه‌ای و از نظر روش پژوهش آمیخته است که به روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای انجام‌شده است. در بخش اول پژوهش جهت تعیین حقوق (دستمزد) واقعی اعضای هیئت‌علمی، از روش پژوهش کمی ثانویه و با استفاده از داده‌های موجود در وب‌سایت‌های رسمی کشور انجام شد. داده‌های استخراج‌شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS تجزیه‌وتحلیل آماری توصیفی شد. درآمد اعضای هیئت‌علمی با استفاده از سه فاکتور شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی، قیمت ارز و همچنین قیمت طلا به قیمت آزاد نرماله شد و حقوق (دستمزد) واقعی اعضای هیئت‌علمی برآورد گردید. در بخش دوم پژوهش، برنامه هفتم توسعه با توجه به تأثیر مستقیم اعضای هیئت‌علمی بر اساس نتایج بخش اول پژوهش به روش تحلیل محتوای کیفی تحلیل گردید.
یافته‌ها و نتایج: حقوق (دستمزد) واقعی اعضای هیئت‌علمی در 12 سال گذشته روندی تناوبی داشته که در چهار مقطع سال‌های 1383، 1398، 1400 و 1401 قدرت خرید افزایش یافته ولی هرچه به سال‌های اخیر رسیدهایم مرتباً قدرت خرید اعضای هیئت‌علمی کاهش یافته است. بررسی روند حقوق (دستمزد) واقعی و همچنین حقوق (دستمزد) به دلار و طلای اعضای هیئت‌علمی نشان از کاهش قدرت خرید اعضای هیئت‌علمی در طول زمان داشته به‌طوری‌که در سال‌های اخیر (1399 تا 1402) قدرت خرید آنان حتی از سال‌های اولیه مطالعه (1380 تا 1382) نیز کمتر شده است. با توجه به تأثیر وضعیت درآمد و انگیزه اساتید بر شاخص‌های کمیت تولید علم به استناد پایگاه‌های معتبر بین‌المللی، تعداد اختراعات ثبت‌شده خارجی، سهم محصولات با فناوری متوسط به بالا (های.تِک) از تولید ناخالص داخلی، شاخص نوآوری می‌توان اذعان داشت دستیابی به این شاخص‌ها در صورت عدم‌اصلاح قدرت خرید اعضای هیئت‌علمی در طول برنامه هفتم با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد. مقایسه درآمد سالانه اعضای هیئت‌علمی ایران با اعضای هیئت‌علمی بین‌المللی مؤید آن است که درآمد اعضای هیئت‌علمی ایران از بسیاری از کشورها بسیار کمتر بوده که می‌تواند یکی از عوامل اصلی در کاهش انگیزه جذب و بازگشت نخبگان و متخصصان و نقش‌آفرینی آنان در چرخه خدمت به کشور و دستیابی به اهداف تعریف‌شده در برنامه هفتم توسعه باشد.
نوع مقاله: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1403/11/22 | پذیرش: 1404/12/28 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1404/4/11
دریافت: 1403/11/22 | پذیرش: 1404/12/28 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1404/4/11
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |