در سالهای اخیر، قرارگرفتن توسعه انسانی در برنامههای توسعه کشور، اهمیت شاخص توسعه انسانی را برای سیاستگذاری و برنامهریزی کشور نشان میدهد. یکی از عوامل مهمی که میتواند در ارتقای شاخص توسعه انسانی نقش بسیاری داشته باشد، آموزش میباشد. در این راستا، پژوهش حاضر سعی بر این دارد تا به بررسی تأثیر مخارج آموزشی به تفکیک عالی، متوسطه و ابتدایی بهعنوان متغیرهای مستقل بر شاخص توسعه انسانی بهعنوان متغیر وابسته در ایران طی بازه 2001 تا 2018 بپردازد. برای برآورد تأثیر مذکور از روش خود توضیحی با وقفههای توزیعی (ARDL) استفاده شده است. قبل از برآورد مدل، آزمون مانایی متغیرها صورت گرفت. نتایج آزمون ایستایی بر اساس آزمونهای دیکی- فولر تعمیمیافته و فیلیپس- پرون نشان داد که شاخص توسعه انسانی و مخارج آموزش عالی در سطح دادهها مانا بودند، اما متغیرهای مخارج آموزش متوسطه و ابتدایی در تفاضل اول دادهها مانا شدند، بنابراین، ازآنجاکه متغیرهای این پژوهش انباشته از درجه (0)I و (1)I بودند، از روش خود توضیحی با وقفههای توزیعی استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد مخارج آموزش عالی و متوسطه بر شاخص توسعه انسانی تأثیر مثبت و با معنیدار دارد، اما مخارج آموزشی ابتدایی اگرچه در کوتاهمدت رابطه مثبت با شاخص توسعه انسانی داشته است، ولی معنیدار نیست و در بلندمدت تأثیر آن بر شاخص توسعه انسانی منفی میباشد. ضریب متغیر تصحیح خطا، 30/0 و از نظر آماری در سطح اطمینان 99 درصد معنیدار است. این نشان میدهد که تعدیل انحرافات از رابطه تعادلی بلندمدت بیش از سه سال طول میکشد. با توجه به اینکه مخارج آموزش عالی بیشترین تأثیر را بر شاخص توسعه انسانی دارد، پیشنهاد میشود تا مسئولین به سرمایهگذاری در آموزش عالی توجه بیشتری کنند تا رشد اقتصادی و توسعه انسانی تسریع شود. همچنین با توجه به اینکه مخارج آموزش متوسطه بر شاخص توسعه انسانی تأثیر مثبت و معنیداری دارد پیشنهاد میشود در صورت عدم ادامه تحصیل فارغالتحصیلان مقطع مذکور، مسئولین زمینه اشتغال آنها را با برگزاری دورههای آموزشی لازم مرتبط با حرفه موردعلاقه آنها را فراهم نمایند تا با اشتغال آنها تولید و درآمد ملی و درنتیجه شاخص توسعه انسانی ارتقا یابد.
Kavand A. The Impact of Government Education Expenditures on the Human Development Index in Iran: Autoregressive Distributed Lag. ihej 2021; 13 (1) :173-201 URL: http://ihej.ir/article-1-1620-fa.html
کاوند علی. تأثیر مخارج آموزشی دولت بر شاخص توسعه انسانی در ایران:
الگوی خود توضیحی با وقفههای توزیعی. آموزش عالی ایران. 1400; 13 (1) :173-201