دانشگاه‌ها در طول عمر دراز خود، دارای کارکردهای گسترده‌ای بوده‌اند. تولید و انتقال دانش از عمده‌ترین این کارکردها هستند؛ لیکن در اثر تغییراتی که در نظام‌های اقتصادی و اجتماعی به‌ طور عام و نظام تولید، انتقال و به‌کارگیری دانش به ‌طور خاص، پدید آمده است، اعمال تغییراتی در نوع نگاه به دانشگاه و الزامات آموزشی آن لازم شده است. به‌ علاوه، اکنون لازم است تا افرادی که در نظام‌های آموزش عالی تحصیل می‌کنند، از ویژگی‌هایی برخوردار باشند که در گذشته زیاد مورد توجّه نبوده بدین حد الزامی‌نبوده‌اند. این ‌مقاله، ضمن بررسی تغییرات پدید آمده در نظام‌های اقتصادی و اجتماعی و پیامد‌های آن‌ها برای نظام آموزش عالی، فهرستی از ویژگی‌هایی که دانشجویان آموزش عالی در همه رشته‌ها باید دارا باشند ارائه کرده است و آن‌ها را شایستگی‌های کانونی می‌خواند. سپس به تحلیل این نکته پرداخته می‌شود که شاخص‌های کیفیّت آموزش عالی بر اساس متغیّرهای جمعیّت‌شناختی و آموزشی تا چه حد اعتبار دارد. میزان اعتبار این شاخص‌ها نیز بر اساس تکنیک تحلیل تمایز صورت گرفته است.

این پژوهش به منظور بررسی نقش عوامل مؤثّر برمشارکت اعضای هیأت علمی ‌دانشگاه‌های شهید بهشتی و علوم پزشکی شهید بهشتی در برنامه‌ریزی درسی دانشگاهی انجام شده است. این پژوهش به روش پیمایشی انجام شده است. گروه نمونه ۲۸۲عضو هیأت علمی‌دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می‌باشند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسش‌نامه محقّق‌ساخته می‌باشد. تجزیه و تحلیل داده‌ها در دو سطح آمار توصیفی (جداول توزیع فراوانی، میانگین واریانس، انحراف معیار و...) و آمار استنباطی (آزمونt تک نمونه‌‌ای، t مستقل، تحلیل واریانس یک‌طرفه) صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که عوامل علمی، حرفه‌ای درون‌سازمانی، برون‌سازمانی، انگیزشی بیرونی، انگیزشی درونی بر مشارکت اعضای هیأت علمی‌دو دانشگاه در برنامه‌ریزی درسی دانشگاهی تأثیر دارند.‌این عوامل به‌‌ ترتیب اولویّت عبارتند از:

دانشگاه شهید بهشتی:۱ـ عوامل انگیزشی بیرونی. ۲ـ عوامل انگیزشی درونی. ۳‌ـ عوامل حرفه‌ای. ۴ـ عوامل درون‌سازمانی. ۵ـ عوامل برون‌سازمانی. ۶ـ عوامل علمی.

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی:۱ـ عوامل انگیزشی درونی. ۲ـ عوامل انگیزشی بیرونی. ۳ـ عوامل درون‌سازمانی. ۴ـ عوامل حرفه‌ای. ۵ـ عوامل برون‌سازمانی. ۶ـ عوامل علمی.

تاریخ دریافت: ۱۸/۰۷/۱۳۸۹

تاریخ پذیرش: ۲۰/۰۵/۱۳۹۰

چکیده

این تحقیق به بررسی پنداره و تصویری که دانشجویان دانشگاه پیام نور از مفهوم دانشگاه و کارکردهای آن دارند، و نیز انتظارات آنان از دانشگاه مطلوب می‌پردازد. یافته‌ها برگرفته از نظرهای ۱۰۵ نفر از دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز تهران است که با استفاده از روش تحلیل محتوا[۱] به مثابه تکنیکی پژوهشی به منظور فراهم آوردن شناخت ژرفانگر از واقعیت موجود و روش توصیفی از نوع پیمایشی[۲] و روش‌های آماری مورد نیاز تحلیل و ارائه شده است. نتایج بررسی نشان می‌دهد انتظارات دانشجویان از دانشگاه پیام نور با کارکردهای تعریف‌شده برای این دانشگاه متفاوت است.در مورد کارکردهای دانشگاهی، با تحلیل محتوای پاسخ‌های دانشجویان، ۱۸ عامل اساسی شناسایی شد. نتایج تحلیل آماری آنها بیانگر تفاوت معنادار بین نظرات دانشجویان به تفکیک متغیرهای جنسیت و گروه تحصیلی در مورد این عوامل بوده و بین نظرات آنان در متغیر رده‌های سنی تفاوت معنی‌دار مشاهده نشد. بررسی مقایسه‌ای کارکردهای دانشگاه مطلوب دانشجویان و کارکردهای منظورشده برای دانشگاه پیام نور نیز نشان می‌دهد تصویر دانشجویان از عوامل (کارکردهای) دانشگاه مطلوب با کارکردهای دانشگاه پیام نور متفاوت است.

تاریخ دریافت: ۰۶/۰۵/۱۳۸۸

تاریخ پذیرش: ۲۰/۰۱/۱۳۹۰

چکیده

مقاله حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر انگیزه تحصیل در دانشگاه غیرانتفاعی می‌پردازد. روش تحقیقْ پیمایشی، ابزار گردآوری داده‌ها پرسش‌نامه‌، جامعه آماری شامل دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه‌های غیردولتی و غیرانتفاعی استان مازندران و حجم نمونه، ۲۹۰‌ نفر بوده است. نتایج تحقیق حاکی ‌است که انگیزه اقتصادی تحصیل در دانشجویان در بالاترین سطح قرار دارد. میانگین انگیزه تحصیل در دانشگاه غیرانتفاعی ۹۹/۲ از ۵ است که در حد متوسطی قرار دارد. متغیرهای مستقل مطرح‌شده در این تحقیق شامل سن، جنسیت، وضعیت تأهل، وضعیت اشتغال، مقطع تحصیلی، رشته تحصیلی، نام دانشگاه، تحصیلات پدر، تحصیلات مادر و درآمد خانواده است که از میان آنها تنها تأثیر نام دانشگاه بر انگیزه تحصیل در دانشگاه غیرانتفاعی تأثیرگذار است. یافته‌ها همچنین نشان می‌دهد در مورد انگیزه اقتصادی و انگیزه نزدیکی به والدین و دوستان، از میان متغیر‌های مستقل مطرح‌شده، تنها متغیر درآمد خانواده در مدل نهایی باقی مانده و تأثیر این متغیر بر هر دو متغیر وابسته، منفی است.

تاریخ دریافت: ۰۴/۰۳/۱۳۸۹

تاریخ پذیرش: ۱۸/۰۳/۱۳۹۰

چکیده

به منظور بررسی جایگاه مدیریت دانش در دانشگاه شهید چمران و روابط ساده و چندگانه آن با فرهنگ سازمانی دانشگاه، با انتخاب تصادفی و مشارکت ۱۸۸ نفر از اعضای هیئت علمی و ۱۱۹ نفر از کارشناسان دانشگاه در تکمیل پرسش‌نامه‌های مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی، تحقیقی توصیفی ـ تحلیلی انجام شد. نتایج تحقیق دلالت دارند که مطلوبیت مدیریت دانش در سطح دانشگاه شهید چمران پایین‌تر از حد متوسط است و تفاوت میانگین نمرات آزمودنی‌ها با شاخص مطلوب مفروض در این پژوهش، معنادار است. بین مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی و بیشتر مؤلفه‌های آنها رابطه معنادار و مثبتی مشاهده شد. بر اساس تحلیل رگرسیون گام‌به‌گام مشخص شد از بین مؤلفه‌های فرهنگ سازمانی، پنج مؤلفه، شامل حمایت مدیریت، هویت، کنترل، سازش با تعارض و ریسک‌پذیری دارای تأثیر معنادار بر مدیریت دانش هستند و این پنج مؤلفه روی هم قادرند ۳۶ درصد از واریانس مدیریت دانش را پیش‌بینی کنند. طبق نتایج، مؤلفه درونی‌سازی می‌تواند به تنهایی ۲۵ درصد از فرهنگ سازمانی دانشگاه را پیش‌بینی کند.

تاریخ دریافت: ۲۵/۳/۱۳۸۸

تاریخ پذیرش: ۲۰/۱/۱۳۹۰

خلاصه

قابلیت‌های کارآفرینی دانشجویان دانشگاه پیام نور اراک اعم از استقلال‌طلبی، ریسک‌پذیری، خلاقیت، کنترل درونی و انگیزه پیشرفت و تأثیر آموزش‌های دانشگاهی در ارتقای سطح این قابلیت‌ها در مقاله حاضر مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق در حوزه پژوهش‌های کاربردی طبقه‌بندی شده و از روش توصیفی پیمایشی استفاده شده است. گردآوری داده‌ها به کمک پرسش‌نامه محقق‌ساخته انجام پذیرفته است. ضریب پایایی پرسش‌نامه ۸۶/۰ برآورد شد. نمونه آماری مشتمل بر ۲۶۰ نفر از دانشجویان دانشگاه پیام نور اراک در نیم‌سال دوم سال تحصیلی ۸۷-۱۳۸۶ بود که از طریق نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده‌ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی و از طریق نرم‌افزار SPSS انجام پذیرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که قابلیت‌های کارآفرینی دانشجویان در زمینه استقلال‌طلبی، کنترل درونی، انگیزه پیشرفت و خلاقیت بالاتر از حد میانگین بود، اما نمرات ریسک‌پذیری از متوسط نمره معیار پایین‌تر بود؛ همچنین آموزش‌های دانشگاهی در پرورش قابلیت‌های کارآفرینی در دانشجویان مؤثر نبوده است.

تاریخ دریافت: ۱۲/۰۸/۱۳۸۹

تاریخ پذیرش: ۲۰/۰۵/۱۳۹۰

چیکده : افت تحصیلیکاهش عملکرد تحصیلی دانشجو از سطحی رضایت بخش، به سطحی نامطلوب است.افت تحصیلی می تواند نظام آموزشی کشور را از اهداف پیش بینی شده دور نماید و بخشی از سرمایه‌ها و فرصت‌ها را از دست ‌دهد. پیامدهای این پدیده به صورت‌های مختلف از جمله اخراج و انصراف از تحصیل جلوه‌گر می‌شود. در این پژوهش نتایج علل افت تحصیلی پرونده ۱۰۶۴ نفر از دانشجویان سه یا چهار ترم مشروط دانشگاه‌های دولتی کشور مأخوذ از ۲۰ جلسه کمیسیون موارد خاص وزارت علوم،‌ تحقیقات و فناوری در سال تحصیلی ۸۸-۱۳۸۷ توصیف، تحلیل و ارائه شده است. در این پژوهش عوامل فردی – خانوادگی و اقتصادی و اجتماعی موثر بر افت تحصیل دانشجویان مدنظر بوده است و سپس در نظر سنجی ۳۳ نفر از معاونان دانشجوئی  و فرهنگی دانشگاه ‌های دولتی کشور ( برحسب تجاربشان از جمله بعلت حضور رسمی آنان در کمیسیون‌های موارد خاص دانشگاه‌ها بعنوان دبیر کمیسیون) در مورد علل افت تحصیلی دانشجویان از طریق انجام پرسشنامه ،دیدگاههای آنان گردآوری،تحلیل و نتیجه گیری شده است

چکیده

هدف این پژوهش، تدوین الگوی بومی شاخص‌های سرمایه فکری و اندازه‌گیری آنها در دانشگاه شهید چمران اهواز طی سال‌های ۸۷-۱۳۸۳ است که با روش توصیفی از نوع مطالعه موردی به انجام رسیده است. به همین جهت، پژوهش حاضر، در چهار مرحله زیر اقدام به بومی‌سازی شاخص‌های سرمایه فکری دانشگاه نموده است: مطالعه منابع علمی مرتبط با سرمایه فکری در مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها به منظور شناسایی فهرست اولیه‌ای از شاخص‌ها، بهره‌گیری از نظرات کارشناسان به منظور شناسایی شاخص‌های متناسب با ساختار دانشگاه شهید چمران، انتخاب شاخص‌های همسو با اهداف دانشگاه، شناسایی شاخص‌های مهم‌تر با استفاده از پرسش‌نامه نظرخواهی از مسئولان در موقعیت‌های استراتژیک دانشگاه. در نتیجه تعداد ۷۷ شاخص به عنوان شاخص‌های نهایی سرمایه فکری دانشگاه انتخاب شدند و از این تعداد ۶۴ شاخص مورد اندازه‌گیری قرار گرفتند و وضعیت رشد آنها طی سال‌های ۸۷-۱۳۸۳ مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می‌دهد وضعیت رشد ۸۸/۷۱ درصد از کل شاخص‌های سرمایه فکری مطابق با اهداف دانشگاه بوده و ۱۲/۲۸ درصد مطابق با اهداف دانشگاه نبوده است. همچنین یافته‌ها نشان داد سرمایه ساختاری دانشگاه از وضعیت بهتری نسبت به سرمایه انسانی و رابطه‌ای برخوردار است و این دو مؤلفه نیازمند برنامه‌ریزی و مدیریت بیشتر هستند.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف برررسی موانع و چالش‌های پژوهش از دیدگاه اعضای هیئت علمی شیراز انجام شده است. نوع پژوهش کاربردی و به روش توصیفی پیمایشی اجرا شده است. جامعه آماری پژوهش را ۵۵۰ نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز تشکیل می‌داد که با استفاده از نمونه‌گیری طبقه‌ای از ۲۲۷ نفر نظرسنجی شد. ابزار پژوهش، پرسش‌نامه محقق‌ساخته شامل ۷۵ پرسش با مقیاس چهار گزینه‌ای لیکرت در ۱۰ حیطه موانع راهبردی، آموزشی، سیاسی، مالی، امکاناتی، حرفه‌ای، علمی، فردی، فرهنگی ـ اجتماعی، مدیریتی سازمانی و پرسش‌های باز پاسخ طراحی شد. و به سه پرسش اصلی پرداخته شد: ۱) از دیدگاه اعضای هیئت علمی کدام‌یک از موانع ده‌گانه بر فعالیت‌های تحقیقاتی مؤثرند؟؛ ۲) آیا نوع نگرش اعضای هیئت علمی در مورد موانع ده‌گانه بر میزان فعالیت‌های پژوهشی آنها تأثیر دارد؟ و ۳) آیا بین دیدگاه‌های اعضای هیئت علمی به تفکیک متغیرهای جنسیت، مرتبه علمی، رشته تحصیلی، دانشکده محل خدمت، داشتن مسئولیت اجرایی و سابقه خدمت تفاوت معنی‌داری وجود دارد؟ بر اساس نتایج به‌دست‌آمده وجود کلیه موانع در فعالیت‌های تحقیقاتی از دیدگاه اعضای هیئت علمی تأیید شد. موانع مالی بیشترین و موانع سیاسی کمترین میانگین را به خود اختصاص داد اما نگرش اعضای هیئت علمی در مورد موانع یادشده بر میزان فعالیت‌های تحقیقاتی آنها تأثیری نداشت. همچنین بین دیدگاه اعضای هیئت علمی به تفکیک جنسیت، مرتبه علمی، رشته تحصیلی، دانشکده و مسئولیت اجرایی تفاوت معناداری وجود داشت. اما در مورد سابقه خدمت تفاوتی مشاهده نشد. حاصل ترکیب خطی بین متغیر‌های وابسته و مستقل و تحلیل کمّی و کیفی ترکیب‌های خطی به‌دست‌آمده نشان داد، موانع ده‌گانه از طریق متغیر‌های میانجی ـ «بینش مدیریتی»، «روابط و نگرش‌های انسانی» و «توانمندی پژوهشی» بر فعالیت‌های تحقیقاتی مؤثرند. به نظر می‌رسد بیشترین موانع موجود متأثر از ابعاد علمی، روابط انسانی و نگرش‌ها هستند. بر این اساس، رفع موانع پژوهش در دانشگاه بیش از هر چیز متأثر از آموزش و توانمندسازی علمی، فرهنگ‌سازی و اصلاح نگرش‌ها و بهبود روابط انسانی در سطح فرد، دانشگاه و عوامل پیرامونی دانشگاه است.

تاریخ دریافت: ۲۸/۰۳/۱۳۹۰

تاریخ پذیرش: ۲۶/۰۹/۱۳۹۰

چکیده

دانشگاه جهان ‌شهرگرا، دانشگاه مبتنی بر شیوه ۲، دانشگاه پیوندی، دانشگاه فرهنگی و دانشگاه باز و گسترده، الگوهای ایده­آل دانشگاه در جامعه دانش‌محور هستند که با تغییر و تحول در الگوی دانشگاه سنتی در نتیجه دگرگونی‌ در واقعیت‌های اجتماعی جامعه معاصر پدیدار شده‌اند. مقاله حاضر در این چهارچوب تلاش می‌کند تا میزان همگرایی دانشگاه در ایران (مطالعه کیفی دیدگاه دانشجویان دکتری دانشگاه تهران) را با این گونه‌های تیپیک و شاخص‌های آن مورد بررسی قرار دهد. روش تحقیق کیفی با استفاده از تکنیک مصاحبه نیمه‌استاندارد به منظور گردآوری اطلاعات مورد استقاده قرار گرفته و داده‌ها از طریق تحلیل محتوای کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند. نتایج بیانگر این است که دانشگاه تهران ـ به مثابه یکی از برترین دانشگاه‌های ایران ـ نه‌تنها از نظر همگرایی و همسویی با شاخص‌های دانشگاه در جامعه‌ دانش‌محور ضعف‌های اساسی دارد بلکه در مواردی الگو‌های دانشگاه سنتی نیز در آن با چالش‌های جدی مواجه است. 

تارخ دریافت: ۱۲/۱۱/۱۳۸۹

تاریخ پذیرش:  ۱۹/۰۵/۱۳۹۰

چکیده

هدف این پژوهش طراحی و اعتبار‌یابی الگوی شایستگی رؤسای دانشگاه‌های دولتی ایران تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. نوع پژوهش، کیفی با رویکرد تئوری زمینه‌ای است. در این پژوهش با ۱۹ مشارکت‌کننده (خبرگان علمی ۶ نفر، مدیران ستادی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ۶ نفر و ۷ نفر از رؤسای دانشگاه‌ها) در مجموع به مدت ۳۵ ساعت، مصاحبه عمیق انفرادی صورت گرفته، و برای تحلیل آنها از روش تحلیل محتوا استفاده شده است.

به منظور اعتباریابی یافته‌های مصاحبه‌ها، نتایج به‌دست‌آمده، با استفاده از روش دلفی در دو مرحله برای مصاحبه‌شوندگان ارسال و از آنان خواسته شد شایستگی‌های مذکور را بر اساس اهمیت، اولویت‌بندی کنند. نتایج اجرای دو مرحله روش دلفی، با استفاده از آزمون دوجمله‌ای، تحلیل و در نهایت ۶۸ شایستگی به دست آمده در قالب هشت مؤلفه اصلی شامل: دانش، توانایی‌ها، مهارت‌ها، بینش، نگرش، ویژگی‌های اخلاقی، ویژگی‌های شخصیتی و اعتبار طبقه‌بندی شد. 

تاریخ دریافت: ۱۰/۰۲/۱۳۹۰

تاریخ پذیرش: ۲۶/۰۹/۱۳۹۰

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی مقایسه‌ای کیفیت دو دانشگاه دولتی و صنعتی کشور پرداخته است. این تحقیق‌از نوع‌توصیفی ـ کاربردیو در زمره پژوهش‌زمینه‌یابی است. اعضای هیئت علمی و مدیرانو کارکنان‌دانشگاه‌های دولتی اعم‌از مدیران عالی، میانی و عملیاتی و نیز کارکنانی که حداقل پست سازمانی آنها کارشناسی‌ به بالا باشد، جامعه آماری این پژوهش بوده‌اند. نمونه‌ای شامل ‌۶۶۳ نفر از دو دانشگاه دولتی ـ صنعتی کشور (امیرکبیر و شاهرود) در این پژوهش مورد توجه ‌قرار گرفتند که با استفاده از روش ‌نمونه‌گیری‌ طبقه‌ای نسبی از جامعه‌ دانشگاه‌های دولتی ایران بر اساس دو عامل تقسیم‌بندی دانشگاه‌ها در ۳ گروه (برخوردار، نیمه‌برخوردار، غیر برخوردار) و نیز تقسیم‌بندی صنعتی و غیرصنعتی دانشگاه‌ها، انتخاب شدند. داده‌های مورد نیاز این پژوهش از طریق مطالعات‌کتابخانه‌ای‌، و دو پرسشنامه محقق‌ساخته (پرسشنامه اعضای هیئت علمی و پرسشنامه مدیران گروه‌های آموزشی، کارکنان، کارشناسان دانشگاه) جمع‌آوری شد و پس از تجزیه و تحلیل‌اطلاعات‌به‌کمک‌ نرم‌افزار Excel, SPSS و پارامترهای آمار توصیفی و استنباطی نشان داده شدکه دانشگاه‌های مورد مطالعه به میزان متوسطی از استانداردهای مدل‌های رایج کیفیت برخوردارند. منظور از مدل‌های رایج کیفیت در تحقیق حاضر، استاندارد ISO۱۰۰۱۵، الگوی کیفیت دمینگ، الگوی کیفیت جوران، الگوی کیفیت EFQM، الگوی ANSI و الگوی IWA۲است که در تدوین دو پرسشنامه مورد استفاده در پژوهش، از آنها تأثیر گرفته شده و به عنوان یک استاندارد در تحلیل وضعیت کیفیت دو دانشگاه مورد پژوهش مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

با توجه به یافته‌های پژوهش این نتیجه حاصل شد که دو دانشگاه مورد بررسی در پژوهش از نظر پارامترهای کیفی در حد متوسطی قرار دارند و در مقایسه با مدل‌های رایج کیفیت در حد متوسطی، از عوامل کیفیت برخوردارند. 

تاریخ دریافت: ۲۰/۰۵/۱۳۹۰

تاریخ پذیرش: ۱۰/۰۲/۱۳۹۱

چکیده

در سده اخیر دانشگاه­ها و مراکز آموزش عالی به عنوان یک سازمان نقش مهمی در توسعه ملی ایفا کرده­اند. به همین اندازه مسئولیت اجتماعی دانشگاه­ها و مراکز آموزش عالی در چند دهه اخیر با توجه به رشد تعداد دانشجویان و همگانی شدن آن و بالارفتن انتظار از دانشگاه در قبال جامعه، مورد توجه برنامه­ریزان آموزشی در کشورهای مختلف قرار گرفته و سیستم آموزش عالی بسیاری از کشورها یک­سری فعالیت­ها و برنامه­های شغلی و حرفه­ای در اجتماع دانشگاهی گسترش داده­اند. هدف پژوهش حاضر بررسی میزان توجه به شاخص­های مسئولیت اجتماعی شرکت­ها در مراکز صنعتی و دانشگاه­ها است. در این راستا نظرات مدیران و کارکنان شرکت­ها و همچنین اعضای هیأت علمی و دانشجویان دکتری دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. روش این پژوهش توصیفی – پیمایشی با استفاده از ابزارهای پرسشنامه و مصاحبه بوده و جامعه آماری آن تمامی مدیران و کارمندان شرکت پارس خودرو تهران و هفت شرکت­ استان گلستان و هم­چنین اعضای هیأت علمی و دانشجویان دکتری دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل بوده­اند. نتایج این تحقیق نشان داد که در توجه به شاخص­های آگاهی از برنامه­های آموزشی و جامعه، دانشگاه توانسته است که به احساس نیاز بخش­های صنعتی بطورمطلوبی پاسخ دهد. اما در توجه به  شاخص­های آگاهی از مفاهیم حفاظت محیط زیست، آگاهی از شرایط­کاری مناسب بر اساس قوانین ملی و استانداردهای جهانی و آگاهی از عدم تبعیض در فرایندها و توجه به گروه­های آسیب­پذیر، دانشگاه نتوانسته است به احساس نیاز بخش­های­ صنعتی در ارتباط با این شاخص­ها بطورمطلوبی پاسخ بدهد.

تاریخ دریافت: ۲۱/۰۱/۱۳۹۰

تاریخ پذیرش: ۱۲/۱۱/۱۳۹۰

چکیده

طی دو دهه گذشته، علاوه بر دلایلی چون کاهش هزینه­ها و تخصیص بهینه منابع و افزایش کارایی،دلایل دیگری از جمله ظهور اقتصاد مبتنی بر دانش و تغییر ترکیب  جمعیتی متقاضیان ورود به دانشگاه­ها، گرایش به خصوصی سازی^[۱] در آموزش عالی را تسریع کرده است. در ایران نیز رشد آموزش عالی خصوصی در برنامه سوم توسعه مطرح و مورد پی گیری قرار گرفته اما همواره با تنگناهایی روبرو بوده است.این مقاله کوششی در جهت کشف چالش­ها و موانع گسترش آموزش عالی خصوصی است. در مطالعه حاضر،پس از بیان آموزه­های نظری، تلاش شده تا به دو سؤال در این زمینه پاسخ داده شود. نخست اینکه مهمترین موانع پیش­روی خصوصی سازی دانشگاه­ها در کشور کدام است و دیگر اینکه چه راهکارهایی برای غلبه بر این مسایل و مشکلات وجود دارد. یافته­های این تحقیق به روش مطالعه اکتشافی متکی بر ابزار مصاحبه عمیق  با متخصصان دانشگاهی در بخش­های دولتی و غیر دولتی و نیز استفاده از ابزار پرسشنامه (به دو صورت پرسشنامه باز وپرسشنامه بسته) حاصل شده است. در یافته­های تحقیق ۲۶ مشکل و مانع پیشاروی خصوصی سازی دانشگاه­ها مشخص شد که در این میان مواردی چون فقدان قوانین حمایت از سرمایه گذاری خصوصی، پایین بودن قدرت خرید مردم و عدم توان پرداخت شهریه، وجود مشکلات ساختاری در نظام مدیریت  آموزش عالی، فقدان آزادی علمی در دانشگاه­ها و تمایل دولت به تسلط در امور فرهنگی و اجتماعی دانشگاه­هااز دیدگاه صاحبنظران از بالاترین اهمیت برخوردار بودند. برای پاسخ به سؤال دوم تحقیق نیز در پایان، پیشنهادهایی راهبردی جهت رفع یا کاهش مشکلات ارائه شده است.

تاریخ دریافت: ۲۲/۰۴/۱۳۸۸

تاریخ پذیرش: ۰۸/۱۲/۱۳۸۹

چکیده

تحقیق حاضر با هدف بررسی موانع زمینه ای مؤثر بر پژوهش دانشگاه در ۴ حیطه موانع فرهنگی‌اجتماعی، سیاسی، نظام آموزشی و راهبردها و سیاست های‌کلان انجام پذیرفت. این پژوهش از نوع کاربردی و به روش پیمایشی انجام‌گرفته و جامعه آماری آن را اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز تشکیل می­دهد. نمونه گیری به روش طبقه‌ای و به نسبت دانشکده‌ها و مراکز تحقیقاتی انجام شد. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته بود و روایی صوری و محتوایی آن از دیدگاه متخصصین و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ ۸/۹۲ درصد بدست آمد. نتایج نشان داد اعضای هیات علمی وجود موانع آموزشی، فرهنگی‌اجتماعی، سیاسی و راهبردی را در دانشگاه تآیید نموده اند. در بررسی دیدگاه اعضای هیات علمی به تفکیک جنسیت، مرتبه علمی، دانشکده و داشتن مسئولیت اجرایی تفاوت معنا‌دار دیده شد اما در مورد سابقه خدمت و رشته تحصیلی این تفاوت در حد معنادار نبود. در مجموع به نظر می‌رسد اصلاح نظام آموزشی کشور، فرهنگ سازی علمی در جامعه، پرهیز از حاکمیت رویکردهای جناحی و گروهی در راهبری فعالیت های علمی و توجه به اهداف و اولویت های اصلی بخش تحقیقات در سیاست­گذاری‌‌های کلان آموزش عالی از ضرورت های اصلی حوزه تحقیقات دانشگاهی و رفع مشکلات دانشگاه­هاست.

تاریخ دریافت:۰۳/۰۸/۱۳۹۰

تاریخ پذیرش: ۱۴/۰۶//۱۳۹۱

چکیده

به منظور استفاده هرچه بیشتر از ظرفیت­ها و توانایی­های موجود در دانشگاه­ها و در راستای تحقق اهداف برنامه­های توسعه ‌اقتصادی،‌ اجتماعی و فرهنگی کشور، تشکیل شرکت­های دانشگاهی با هدف ایجاد زمینه به کارگیری هرچه بیشتر از توانایی­های دانشگاهیان، تجاری سازی یافته های پژوهشی و زمینه­سازی مشارکت بیشتر و مؤثرتر اعضای هیأت علمی در رفع نیازهای جامعه ضروری می باشد شرکت دانشگاهی به شرکتی گفته می شود که از ۱% تا ۱۰۰% سهام آن متعلق به یک دانشگاه یا واحد پژوهشی باشد. در مقاله حاضر با استفاده از یکی از ابزارهای مهم مدیریت استراتژیک یعنی مدل SWOT سعی می شود، نقاط ضعف و قوت درونی دانشگاه سمنان از یکسو و  فرصت ها و تهدیدات محیطی پیش روی ایجاد و توسعه شرکت های دانشگاهی از سوی دیگر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و استراتژی ها در چهار گروه استراتژی های SO ، ST ، WO، WT ارائه گردد. در مجموع در این تحقیق ۱۱ نقطه قوت ، ۱۲ مورد نقطه ضعف ، ۸ مورد نقطه تهدید ، ۱۰ مورد فرصت ، ۱۱ مورد استراتژی SO ، ۷ مورد استراتژی ST، ۱۱ مورد استراتژیWOو ۶ مورد استراتژیWT مورد شناسایی قرار گرفت که از جمله مهمترین آنها تأسیس صندوق پژوهش و نوآوری ، تشکیل بانک اطلاعاتی مشترک صنعت ودانشگاه و بیمه سرمایه گذاری های انجام شده توسط اعضای هیأت علمی می باشد.

تاریخ دریافت: ۰۱/۰۸/۱۳۸۹

تاریخ پذیرش: ۰۷/۰۳/۱۳۹۱

چکیده  

هدفِ این تحقیق بررسی رابطه سبک رهبری تحولی مدیران دانشگاه با بهسازی کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد بود. در این مطالعه که با روش تحقیق آمیخته انجام شد، نمونه تحقیق از میان کارکنان رسمی و قرارداد مشخص دانشگاه، به روش سرشماری و برابر با یک­صد و هشتاد نفر برای پاسخ به پرسشنامه‌ها و به روش هدفمند برابر با ۱۲ نفر برای شرکت در مصاحبه انتخاب شد. داده‌هایی که در تأمین سؤالات تعیین همبستگی بین متغیرها مورد نیاز بود از طریق دو پرسشنامه سنجش سبک رهبری تحولی بس و اولیو (۱۹۸۵) و پرسشنامه محقق ساخته بهسازی کارکنان بر اساس مدل مک‌لگان (۱۹۸۹) به دست آمد. داده‌های غیر‌کمی به کمک مصاحبه نیمه ساخت‌یافته حاصل شد. جهت پاسخ به سؤالات اصلی و فرعی از آزمون‌های آماری مقایسه میانگین با یک ارزش ثابت، مقایسه دو میانگین مستقل، همبستگی پیرسون و معنی‌داری، تحلیل واریانس یک‌راهه و رگرسیون چند‌گانه استفاده شد. تحلیل آماری با استفاده از نرم افزارspss، انجام گرفت. داده‌های به دست آمده از مصاحبه نیز بعد از داده‌های هر جدول به منظور نشان دادن درجه انطباق یافته‌های کمی با نگاه کارکنان نسبت به رفتار رهبری مدیران دانشگاه ارائه شد و ضمناً در تفسیرهای قسمت نتیجه‌گیری و بحث مورد استفاده قرار گرفت. یافته‌های تحقیق نشان داد که: ۱) رفتار مدیران دانشگاه از لحاظ انطباق با شاخص‌های رهبری تحولی از حد متوسط بالاتر است؛ ۲) وضعیت بهسازی کارکنان دانشگاه بر اساس مدل مک‌لگان از حد متوسط بالاتر است؛ ۳) بین میزان انطباق رفتار مدیران با شاخص‌های رهبری تحولی و میزان بهسازی کارکنان آنان در دانشگاه فردوسی مشهد رابطه مستقیم و معنی‌دار وجود دارد؛ و ۴) بهسازی کارکنان (بر اساس نمره کل به دست آمده از مدل مک‌لگان) از طریق رفتار منطبق با شاخص‌های رهبری تحولی مدیران دانشگاه فردوسی مشهد قابل پیش‌بینی نیست. 

تاریخ دریافت: ۰۹/۱۱/۱۳۸۹

تاریخ پذیرش: ۱۱/۰۴/۱۳۹۱

چکیده

مطالعه حاضردر راستای شناسایی الزامات تحقق دانشگاه پژوهی در دانشگاه های تهران انجام شده است. در این زمینه، ابتدا الزامات فوق از طریق مطالعه گسترده مبانی نظری و پیشینه تحقیق در دو گروه درون و برون­دانشگاهی شناسایی شده و سپس با بهره گیری از روش دلفی دو مرحله ای، به تأیید ۴۸ نفر از خبرگان این حوزه رسیده است. پس از آن، به منظور تأیید نهایی ۹ الزام درون­دانشگاهی و ۵ الزام برون­دانشگاهی شناسایی و تأیید شده در مرحله نخست، دیدگاه های ۱۲۱ نفر از مدیران حوزه­های آموزش، پژوهش و اداری- مالی دانشگاه­های دولتی شهر تهران با بهره­گیری از پرسشنامه محقق­ساخته، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که به استثنای الزام سیاسی که در مرحله اول روش دلفی حذف گردیده، سایر الزامات، مورد تأیید اعضای نمونه قرار گرفته است. همچنین، مدیران دانشگاه های مورد مطالعه، میزان موفقیت دانشگاه خود در دستیابی به این الزامات را در تمامی موارد- به جز دانشگاه شهیدبهشتی و خواجه نصیر در الزامات درون دانشگاهی و دانشگاه شهیدبهشتی و امیرکبیر در الزامات برون دانشگاهی-  پایین­تر از حد متوسط ارزیابی نموده اند. در نهایت، مجموعه راهکارهای پیشنهادی به منظور تحقق این الزامات در دانشگاه های کشور شناسایی گردیده است.

تاریخ دریافت: ۰۳/۰۴/۱۳۸۹

تاریخ پذیرش: ۰۶/۰۶/۱۳۹۱

چکیده

دانشگاه‌های خصوصی یا غیر دولتی^[۱] در کنار سایر مؤسسات آموزش عالی در اجرای برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و دستیابی کشورها به اهداف توسعه نقش مهمی بر عهده دارند. به همین دلیل اغلب کشورها از جمله ژاپن به تأسیس و توسعه دانشگاه­های غیر دولتی همت گماشته و تلاش نموده اند از توانایی­های بالقوه آنها بهره گیرند. در کشور ما نیز، در سال‌های اخیر مؤسسات آموزش عالی غیر دولتی یا غیر انتفاعی تشکیل شده و توسعه یافته اند.این مؤسسات علی رغم ضرورت توسعه کمی، با مشکلات و چالش­های زیادی روبرو هستند و تا کنون نتوانسته اند وظیفه خود را به خوبی انجام دهند. پژوهش حاضر با بررسی تجربه های آموزش خصوصی یا غیر دولتی عالی در ژاپن در صدد است تا راهکارهایی را برای رفع چالش­های دانشگاه­های غیر دولتی کشور ارائه دهد. برای این هدف در مطالعه ای کتابخانه ای دوازده مقاله پژوهشی و گزارش پایان نامه های دکتری درباره آموزش عالی غیر دولتی ژاپن تحلیل شده است. یافته ها نشان می دهد این نوع آموزش در ژاپن با چالش جهانی سازی آموزش عالی، توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، تغییر ارزش دانش دانشگاهی، کاهش جمعیت افراد جوان، نظارت شدید دولت، مشکلات مربوط به تخصیص سهمیه و رقابت با دانشگاه­های دولتی روبرو هستند. برای رفع آنها تا کنون راهکارهایی پیشنهاد و بکار گرفته شده است. مسئولین آموزش عالی می توانند از این تجربه ها برای رفع چالش­های مؤسسات آموزش عالی غیر دولتی کشورمان استفاده کنند.  

تاریخ دریافت: ۰۱/۰۸/۱۳۹۰

تاریخ پذیرش: ۱۴/۱۲/۱۳۹۱

چکیده

هدف از انجام این مطالعه بررسی پیامدهای ذهنی- رفتاری  تصویر ذهنی دانشگاه است. تصویر ذهنی دانشگاه می تواند به عنوان مجموع تمام عقاید افراد درباره دانشگاه تعریف شود. در این مطالعه، مدلی ترکیبی جهت توجیه و تشریح تاثیر تصویر ذهنی بر رفتار دانشجویان ارائه شده است و با استفاده از روش توصیفی- پیمایشی، نمونه­ای متشکل از  ۳۷۹ دانشجو در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری مورد بررسی قرار گرفته و با پرسشنامه اطلاعات لازم گردآوری شده و برای آزمون مدل مفهومی پژوهش از PLS که یک فن مدل­سازی مسیر واریانس­محور است، استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که تصویرذهنی دانشگاه بیشترین تاثیر را بر رضایت‌مندی دانشجویان دارد. همچنین روابط انتظارات دانشجویان با کیفیت ادراکی، کیفیت ادراکی با رضایت‌مندی ورضایت‌مندی با وفاداری دانشجویان تأیید شده است.